Het water komt 'weer': 600 jaar Elisabethsvloed
Een woeste storm, dijkdoorbraken en overstromingen... Het verhaal over de Sint Elisabethsvloed klinkt als een spannende film, maar in de nacht van 18 op 19 november 1421 gebeurde het echt. In 2022 wordt één van de ergste overstromingen uit de Nederlandse geschiedenis herdacht. Een gebeurtenis van 600 jaar geleden, maar actueler dan ooit.
Een storm van formaat
In de nacht van 18 op 19 november 1421 beukte een noordwesterstorm in op de Nederlandse kust. Het dijkonderhoud was destijds verwaarloosd, een gevolg van de Hoekse en Kabeljauwse twisten. Een zeer hoge stormvloed brak door de verzwakte dijken en daardoor stroomde alles het binnenland in. Er was geen houden aan; dijk na dijk bezweek door de gecombineerde krachten van het zeewater én het water uit de rivieren. Volgens overlevering verdronken maar liefst 72 dorpjes. Er ontstond een binnenzee van 300 km2 die de Biesbosch zou gaan heten.
NLDelta is groot, mooi én nat
Vandaag de dag wordt dit vroegere rampgebied de NLDelta genoemd. De delta strekt zich uit van Slot Loevestein en de Biesbosch tot voorbij de Haringvlietdam. En hoewel het Haringvliet en de Biesbosch op het eerste gezicht best een stukje uit elkaar liggen, vloeien deze gebieden mooi samen tot het grootste zoetwatergetijdengebied van Europa. Hier wordt het verhaal van leven onder de zeespiegel verteld. Er zijn maar weinig plekken waar de interactie tussen water en land en tussen natuur en mens zo duidelijk aanwezig en inventief aangepakt zijn als hier. Overal vind je sporen van eeuwenlang leven met het water en dat zal nog lange tijd zo blijven...
Het water komt weer
Er zijn grote overeenkomsten tussen toen en nu: het water komt 'weer'. Door klimaatverandering zijn er vaker periodes met meer regen- en smeltwater, waardoor het water in onze rivieren vaker stijgt. In de zomer van 2021 was de waterstand nog historisch hoog. En nu doen we er wel alles aan om het tegen te houden. Vanwege het extreem hoge water in 1995, werd Ruimte voor de Rivieren het nieuwe uitgangspunt voor de hoogwaterbeschermingsaanpak in ons rivierengebied. Op deze manieren kunnen gebieden meer rivierwater afvoeren en bewegen we mee met de gevolgen van klimaatverandering. Bijkomend voordeel: meer ruimte voor de rivier betekent ook meer ruimte voor de natuur en biodiversiteit. Ook in het Riveergebied zie je dat terug. Vaar je mee?
600 jaar Elisabetsvloed
Activiteiten
- Op 14 mei is de allereerste Laarzendag in het NLDelta-gebied. Hiermee vragen we aandacht voor droge voeten en meer biodiversiteit. De hele dag zijn er excursies en activiteiten waarbij de laars centraal staat. Dus trek je laarzen aan en ga op ontdekkingstocht in de prachtige delta. Met je laarzen aan krijg je o.a. korting op toegang tot het Biesbosch Museumeiland.
Meer info: www.laarzendag.nl
- In het Biesbosch Museumeiland ontdek je de feiten en fictie over het ontstaan van de Biesbosch, door de Elisabethsvloed. Maar ook andere overstromingen door de eeuwen heen zijn zichtbaar gemaakt. Samen met Rijkswaterstaat en het Hoogwaterbeschermings-programma laat het museum zien hoe Nederland zich beschermt en voorbereid op eventuele overstromingen in de toekomst.
Meer info: www.biesboschmuseumeiland.nl
Ruimte voor de Rivier in de regio
Noordwaard, Werkendam
Door de ontpoldering van de Noordwaard werd een gebied van 4.450 ha (zo'n 6.000 voetbalvelden) opnieuw ingedeeld. De dijken aan de rivierzijde werden gedeeltelijk afgegraven. Alle huizen en boerderijen in het gebied staan op terpen (kunstmatige heuvels), zodat ze bij hoogwater droog blijven. Want door het afgraven van de dijken, kunnen er grote hoeveelheden rivierwater worden afgevoerd. Dit zorgt voor een waterstanddaling van 30 cm bij Gorinchem en 60 cm bij de instroomopening in Werkendam.
Munnikenland, Slot Loevestein
De polder tussen Brakel en Slot Loevestein is ingericht om de Waal bij hoogwater meer ruimte te geven en overtollig water via de uiterwaarden af te voeren. Hiervoor heeft het Munnikenland een enorme transformatie ondergaan: er zijn geulen gegraven en is de dijk landinwaarts verlegd. Deze nieuwe dijk is aangelegd als een trapsgewijze tribunedijk met prachtige uitkijkpunten voor fietsers en wandelaars.
Avelingen, Gorinchem
Bij bedrijventerrein Avelingen langs de Merwedebrug in Gorinchem is een geul gegraven om de Boven-Merwede bij hoogwater meer ruimte te geven. Hierdoor kan de rivier tot diep in het nabijgelegen natuurgebied Avelingen doordringen, als dat nodig is. Bij hoogwater levert de geul een waterstanddaling van maar liefst 10,7 cm op.
Waal tussen Brakel en Gorinchem
Tussen Nijmegen en Gorinchem zijn er zo'n 450 kribben verlaagd. Hierdoor kan de rivier de Waal bij hoogwater beter doorstromen. Bij zeer hoog water kan dit een waterstanddaling opleveren van 6 tot 12 centimeter.
